Thực trạng, vai trò của tổ chức nghề nghiệp kế toán và kiểm toán trong luật kế toán 2003:

     Luật kế toán 2003 đã không có điều nào đề cập đến vai trò của tổ chức nghề ngiệp kế toán kiểm toán. Duy nhất Điều 58 luật kế toán quy định: “Đơn vị kế toán và người làm nghề kế toán có quyền tham gia Hội Kế toán Việt Nam hoặc tổ chức nghề nghiệp kế toán khác, nhằm mục đích phát triển nghề nghiệp kế toán, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hội viên theo quy định của Pháp luật”. Tại Nghị định 129/2004/ NĐ-CP ngày 31/05/2004 của Chính Phủ, về hướng dẫn thi hành một số điều của luật kế toán, Điều 46 quy định: “Doanh nghiệp dịch vụ kế toán và người hành nghề kế toán….phải chịu sự quản lý của Hội Kế toán về đạo đức  nghề nghiệp và chuyên môn nghiệp vụ theo sự ủy quyền của Bộ Tài chính”. Thực hiện các quy định trên, Bộ tài chính đã có QĐ 47/2005/QĐ-BTC, ngày 14 tháng 7 năm 2005 và thông tư số 72/2007/TT-BTC ngày 27-6-2007 chuyển giao và ủy quyền cho Hội kế toán và kiểm toán Việt Nam (VAA) thực hiện một số nhiệm vụ về đăng ký hành nghề, cập nhật kiến thức, bồi dưỡng ôn thi kế toán viên và kiểm toán viên, kiểm tra chất lượng dịch vụ kế toán, chấp hành chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, …

     Mặc dù luật kế toán không có điều luật nào quy định về vai trò của Hội nghề nghiệp, nhưng trên cơ sở NĐ129/2004/ NĐ-CP của Chính phủ, Bộ Tài chính đã có QĐ 47 /2005/QĐ-BTC và thông tư số 72/2007/TT-BTC chuyển giao và ủy quyền thực hiện một số nhiệm vụ cho Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam (VAA) đối với lĩnh vực hành nghề kế toán. Thể hiện sự chuyển biến tích cực trong tư duy của cơ quan quản lý Nhà nước đối với vai trò của tổ chức nghề nghiệp trong nền kinh tế thị trường và hội nhập. Chúng tôi đánh giá cao tư tưởng trên của Bộ Tài chính.

     Tuy nhiên, đó cũng là tồn tại lớn của luật kế toán 2003, và góp phần làm chậm hội nhập thị trường dịch vụ kế toán của Việt Nam. Để thực hiện “quản lý nhà nước bằng pháp luật” và tiến đến hội nhập quốc tế trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán. Đề nghị cần bổ sung luật kế toán 2003 một số nội dung sau:

2.1. Cần bổ sung một chương hoặc một số điều về hội nghề nghiệp vào luật kế toán, nhằm đưa vào luật những vấn đề như Bộ tài chính đã chuyển giao và ủy quyền cho hội, cụ thể như sau:

Tổ chức nghề nghiệp có trách nhiệm:

2.1.1- Tổ chức tiếp nhận, xem xét hồ sơ đăng ký hành nghề kế toán. xác nhận và thông báo công khai danh sách tổ chức, và cá nhân hành nghề kế toán. Quản lý thống nhất danh sách, cập nhật thông tin, theo dõi, Lập hồ sơ tổ chức và cá nhân hành nghề đầy đủ, kịp thời, chính xác. (tên gọi, trụ sở giao dịch, nội dung đăng ký kinh doanh, thành lập chi nhánh, tạm ngừng hoặc chấm dứt hoạt động, thông tin của cá nhân người hành nghề…)

2.1.2- Tổ chức bồi dưỡng, cập nhật kiến thức chuyên môn nghiệp vụ cho người làm kế toán, và người hành nghề kế toán;

2.1.3- Thực hiện kiểm tra tuân thủ pháp luật về kế toán, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về đăng ký hành nghề của tổ chức và cá nhân hành nghề kế toán. Kiểm tra soát xét chất lượng dịch vụ trong các doanh nghiệp kế toán và người hành nghề kế toán; Quản lý về đạo đức nghề nghiệp và chuyên môn, nghiệp vụ của người hành nghề kế toán. Kiến nghị với Bộ Tài chính và các cơ quan có thẩm quyền xử lý những sai sót và vi phạm pháp luật phát hiện trong quá trình kiểm tra.

2.1.4- Tham gia với các cơ quan soạn thảo luật kế toán, chuẩn mực kế toán, kiểm toán và chế độ kế toán;

2.1.5- Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, ôn thi kế toán viên và kiểm toán viên hành nghề cho hội viên. Tham gia hội đồng thi tuyển kế toán viên và kiểm toán viên, tham gia tổ chức thi tuyển và Phát hành hồ sơ dự thi theo mẫu của Hội đồng thi;

2.1.6- Kiến nghị với cơ quan Nhà nước về các chính sách và biện pháp tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong quản lý hành nghề kế toán và kiểm soát chất lượng dịch vụ của doanh nghiệp dịch vụ kế toán và người hành nghề kế toán

2.1.7- Chịu trách nhiệm trước Bộ Tài chính và pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ  được pháp luật quy định liên quan đến việc đăng ký, quản lý hành nghề, và kiểm soát chất lượng dịch vụ kế toán.

2.2- Bổ sung Hội nghề nghiệp vào điều 1 về phạm vi điều chỉnh và điều 2 về đối tượng điều chỉnh của luật kế toán

2.3- Chương về Hành nghề kế toán

      Đề thể hiện đúng vị thế của nghề nghệp kế toán và tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho thị trường dịch vụ kế toán, luật kế toán cần bổ sung thêm các điều khoản sau:

2.3.1- Điều khoản quy định về trách nhiệm và quyền của người hành nghề kế toan. Mở rộng thêm nội dung quyền được hành nghề của dịch vụ kế toán bao gồm cả dịch vụ làm các thủ tục về thuế, kê khai thuế, tư vấn về thuế, rà soát kế toán, rà soát báo cáo tài chính, tư vấn thiết kế phần mềm kế toán, tính lương... Quy định Trách nhiệm của ngừơi hành nghề kế toán trong việc chấp hành chuẩn mực và đạo đức nghề nghiệp kế toán; trách nhiệm ký phát hành sổ kế toán và báo cáo tài chính cho khách hàng.

2.3.2- Điều khoản quy định về  giá trị thông tin của báo cáo tài chính do tổ chức dịch vụ kế toán chuyên nghiệp phát hành cho khách hàng.

2.3.3- Điều khoản quy định về kiểm soát thị trường dịch vụ kế toán và chế tài xử lý vi phạm đối với các tổ chức và cá nhân hành nghề kế toán